Momentjes van licht en geluk

Het is buiten donker. En koud. En nat. De herfst maakt zich klaar voor de winter. Het daglicht wordt schaars. ’s Morgens verlaat ik het huis in het donker om ’s avonds in het donker weer terug te keren. Als ik pech heb regent het ook nog. Toch vind ik dit niet de somberste periode van het jaar. Die komt pas na de feestdagen. Als we de gezellige familiedagen achter de rug hebben en de echte koude en sneeuw hun intrede doen. Ik functioneer niet op kou. Als ik het koud heb, bevriezen niet alleen mijn handen maar ook mijn hoofd lijkt een error te geven en ik voel me diep ongelukkig. Geen wintersport voor mij. Het risico op kou is te groot daar. De herfst daarentegen vind ik prima. Temperaturen zijn aangenaam, niet te koud en niet te warm. Onstuimige wind, bladeren die rondvliegen. Ik hou van de dynamiek. En tegen de tijd dat het echt kouder en donkerder wordt, komt het wichtelmannetje. Het wat? Ja, het wichtelmannetje. Als er niet meteen een lichtje gaat branden, komt dat vanzelf als ik uitleg wie het is. Het wichtelmannetje is een kabouterachtig wezentje, een gnoompje. Zijn gezicht verdwijnt achter een hoge rode puntmuts en een lange grijzige baard. Steeds vaker kom je zijn afbeelding tegen in het najaar. We zien zijn afbeelding en popjes naar zijn gelijkenis steeds vaker in winkels. Misschien zonder te weten wie het is en waar het voor staat. Het idee is dat het wichtelmannetje een lieve goedaardige huisgeest is die alles ziet en hoort zonder zelf zichtbaar te zijn. Misschien lijkt hij qua karakter ook wel op een soort Dobby de huis-elf voor de Harry Potter fans. Dobby kon ook semi onzichtbaar allerlei klusjes uit handen nemen van de huisbewoners. Het wichelmannetje doet ook zoiets. Onzichtbaar als hij is, hoort en ziet hij alles.

Het wichtelmannetje is een Scandinavische traditie waarbij je op 11 november (Sint Maarten) een lootje trekt met de naam van een naaste. Dit kan een familielid zijn, maar ook een collega bijvoorbeeld. Op dat moment ben jij het wichtelmannetje voor die persoon. Vanuit die rol kun je met je getrokken lootje lieve en aardige dingen doen voor de persoon wiens lootje je hebt getrokken. Geen grote cadeaus maar kleine vormen van aandacht en steun. Dat kan van alles zijn: een bosje bloemen in zijn/haar fietstas, een lekkere verrassing in de lunchtrommel, een gedichtje in de brievenbus. Bedenk het maar. Dat hoeft niet elke dag maar met regelmaat in de periode tussen Sint Maarten en Kerstmis. Met Kerst mag je vertellen voor wie jij het wichtelmannetje bent geweest. Tot die tijd moet het geheim blijven.

Je kunt het ook anders invullen door geen lootjes te trekken maar een wichtelmannetje te maken of te kopen, dat samen met een verrassing bij iemand neerzetten, waarna deze persoon het wichtelmannetje weer samen met een verrassing bij een volgende persoon plaatst. Het ‘pay it forward’ principe. Risico is dat deze traditie nog niet zo bekend is in Nederland en de ontvanger de bedoeling niet begrijpt. Het wichtelmannetje verdwijnt dan wellicht in de kast of erger nog in de prullenbak. Dat zou jammer zijn.

Deze traditie is ontstaan vanuit de gedachte om mensen dichter bij elkaar te brengen. Het verrassingselement van de kleine attenties brengt een glimlach op het gezicht van de ontvanger. En een beetje positiviteit kan nooit kwaad, zeker niet in de donkere dagen voor kerst.

Vorige week hing ik vogelvoer op in het boompje in mijn voortuin. Terwijl ik het ophing zag ik een kerstbal in de vorm van een wichtelmannetje hangen aan een tak. Een cadeautje! En hij herinnerde me meteen aan de traditie. Een paar dagen later zat er een ingepakt cadeautje in mijn handtas, een mini-boekje. Zo leuk. Ik voelde iedere keer een vrolijk sprongetje in mijn buik bij het vinden van deze verrassingen. Het gaat niet om de inhoud, het gaat om het gebaar. Iemand heeft aan mij gedacht en moeite voor me gedaan. De warmte die een beetje aandacht kan brengen, het is zo belangrijk. Een paar jaar geleden had ik een collega die het echt even heel zwaar had in haar privéleven. Ik kon haar niet helpen, ze moest het zelf doen. Maar wat ik wel kon doen was wichtelen. Het wichtelmannetje (vrouwtje in dit geval) heeft haar wekelijks een positief momentje gegeven in de vorm van een complimentenkaartje, een tube handcrème, een tijdschrift, fietslampjes (die ze toevallig nodig had), snoepjes enzovoort. Ik vraag me af wie hier meer plezier in had. Zij die het kreeg of ik die het mocht geven. En dat is het doel van het wichtelmannetje, aandacht voor elkaar, naastenliefde, warmte en gezelligheid. Dus als volgend jaar de zomer wordt verdreven door de stormachtige herfst en de donkere dagen voor kerst naderen, denk dan nog eens aan het wichtelmannetje en de kleine momentjes van licht en geluk die hij brengt.